Жиі қойылатын сұрақтар

Адам жүрегінің құрылымы

Адам жүрегі

Адам жүрегiнің сұлбалық бейнелеуі (алдыңғы көрiнiс ): қызыл түспен артериялық қан (оттегiмен байытылған) жүретін құрылымдары боялған, көк түспен – көктамыр қаны.

Адамның жүрегi арақабырға және қақпақтармен бөлiнген төрт камералардан тұрады. Жоғарғы және төменгi қуыс көктамырдан қан оң жүрекшеге келеді, оң қарыншаға трикуспидалдық қақпағы (ол үш гүл жапырақтардан тұрады) арқылы өтедi. Содан соң өкпе қақпағы мен өкпе оқпаны арқылы өкпе күре тамырларына келіп түседі, өкпеге барып, газ алмасуы процессі болып қайта сол жүрекшеге оралады.

Содан кейін қосжармалы (екi жақты) қақпасы (ол үш гүл жапырақтардан тұрады) сол қарыншаға келіп қолқағақолқа қақпасы арқылы түседі.

Оң жүрекшеге қуыс көктамырлары, сол қарыншаға өкпе көктамырлары кіреді.

Оң және сол қарыншадан тиiсiнше өкпе күретамыры (өкпе оқпаны) және өсiңкi қолқа шығады.

Оң қарынша мен сол жүрекше кіші қан айналым шеңберін, сол қарыншамен оң жүрекше үлкен қан айналым шеңберін тұйықтайды.

Жүрек орта көкiрек қуысы мүшелерінің құрамына кiредi, онының алдыңғы бетiнің көп бөлігі өкпемен жабылған.

Қуыс және өкпе көк тамырларының ойшаң телімдерімен, сонымен бiрге шығатын қолқа және өкпе оқпасымен ол жейдемен (жүрек сөмкесiмен немесе жүрек қаппен) бүркенген.

Жүрекқап қуысында бiраз сiрлi сұйықтығы бар. Ересек адамдарда оның көлемімен салмағы ерлер үшін орташа 783 см³ және 332 г, әйелдер үшін 783 см³ және 332 г құрайды. Адам жүрегі арқылы күніне 7 000-нан 10 000 литрға дейін қан өтеді, бір жылда шамасы 3 150 000 литр қан өтеді.

Жүрек функциясы жеткіліксіздігі жағдайында не болады?

Жүрек жеткіліксіздігі дегеніміз ол жүрекқандай да бір себеппен, ағзаны қажетті мөлшерде қанмен қамтамасыз ету қабілетін жоғалтады, яғни, өзініңнегізгі, сорғы, функциясын жоғалтады.

Өкінішке орай, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі, жиі байқалады әсіресе егде жастағы адамдар арасында. Бұл ауру 65 жастан үлкен 3-5%-да және 70 жастан жоғары әр оныншыда анықталады.

Себептері

Жүрек жеткіліксіздігінің себептері әр түрлi жүрек аурулары болуы мүмкін, соның iшiнде жүректiң ишемия ауруы, кардиомиопатия немесе инфарктан кейiнгi өзгерiстер.

Бұл кезде миокард қанды сол қарыншадан шығаруын кешенді дамыта алмайды.

Басқада жағдай болуы мүмкін: миокард бастапқыкезде сау, бірақ жүрекпен шығарылатын қан жолында ірі қан тамырларының тарылуы, артериялық гипертензия, жүрек қақпақтарының кемiстiгі сияқты және тағы басқа кедергілер болуы.

Барлық осындай жағдайларда сол қарыншадан қанын шығуы қиындалған, миокардқа күрделі жүктеме әкеледі.

көтерiлген жүктемені орындау үшiн, жүректiң бұлшықетi шамадан тыс ұлғаяды (көлемде артады, жуанданады), жиiрек белдеседi және біраз уақыт қалыпты қан айналымын қолдайды.

Содан кейін миокардтың компенсаторлық мүмкіндігі таусылып, онда қысқартылу қабілетсіздігімен бұлшықет жасушалары дәнекер тінімен ауыстырылып қайтымсыз өзгерістер дамиды.

Тап бұл сәтте созылмалы жүрек жеткіліксіздігінің клиникалық көрiнiсi дамиды.

Белгілері

- дене күш жүктемесі кезінде немесе қимылсыз күйде (кеңейтілген жағдайларда) ентігу;

- жиi жүрек соғуы;

- бозарыңқылық немесе терінің көкшiл реңкі, әсiресе жүректен алыс орналасқан дене бөліктерінде (қол, аяқ саусақтары, ерін);

- ісіктер (біріншіден - аяқтардың);

- бауыр көк тамырының толуымен байланысты оң қабырға жағының ауруы;

- күрделі қажу.

Қандай жағдайларда жүрек трансплантациясы көрсетілген?

Ең жиi жүректiң ортотопиялық трансплантациясы дилатация кардиомиопатиясы (55% ) және жүректiң ишемия ауруы (42%) бар кезінде орындайды. Ревматиялық жүрек ақауларында және басқа патологиялар болғанда тек 3% жағдайларда ғана операция жасауға көрсетiмдер пайда болады.Жүрек ауыстыру үшін келесі көрсеткіштер:

• NYHA классификациясы бойыншаіркілістіжүрекжеткіліксіздігініңIII – IV деңгейлері,
• дәрілік терапия төзімді.
• солжаққарыншаныңтасталатынфракциясы 25%кем;
• солжаққарыншаныңсоңғы диастолық қысымы 20 мм.сынып бағанасыаса.

Жүрек ауыстыру – соңғыкезеңіндегіжүрекжеткіліксіздігі бар адамдарғаөмірсүруүшінжалғыз мүмкіндік.Бұлазаптыкүй, көлеміндеұлғайғанжүрекжүктемеменшамасы келмегендіктен бұл жағдайдаағзадағыбарлықжүйелер мен мүшелер қызметтерібұзылады.

Жүрек трасплантациясынан кейін асқынулар болуы мүмкін бе?

Отадан кейін асқынулар болуы мүмкін, және Сіз төменде келтірілген мүмкін тәуекел ықтималдығынұғынуыңызкерек:

• жүрек трансплантациясынан кейінжеделнемесесозылмалытрансплантант қабылдамауыдамуымүмкін
• әр түрліжұқпалыаурулардыңдаму қауібінің өсуі
• стероидтықантдиабеті дамуы
• асқазанда өткір ойықтарының пайда болуы
• iсiктер дамуытәуекелiнiңкөбеюi
• сүйек аурулары
• артықсалмақ
• коронарлықкүретамырлардыңауруы

Мен қандай тексерулер және қай жерде өтуім тиіс?

Өзіңіздің емдеуші дәрігеріңізден қажетті кеңес алмай тұрып Сіз тұрғылықты тұратын жерінізден алдын ала тексеруден өтуіңіз қажет.

Дәстүрлі зерттеулер:

• қанның жалпы талдамасы. Несептің жалпы талдамасы
• қанның биохимиялық талдамасы: электролиттік алмасу, несепнәр концентрациясы, креатинин, билирубин, ақуыз, қант, қанның АЛТ, АСТ, жоғарғы және төмен тығыздықтылипопротеидтерді,триглициридтерді зерттеу.
• жазылғанкоагулограмма
• HBS – антиген, қанныңRW, АҚТҚ- инфекциясына антиденелер болуы
• Цитомегаловирус, Herpessimplex, Herpeszosterвирустарына антиденелертитрларын анықтау
• Кеуде мүшелерінің рентгенологиялық зерттеу
• электрокардиография (ЭКГ), ЭХО - кардиография
• гастроскопия
• бүйрек, бүйрекүстібезінің, ұйқыбезі, бауыр, өткөпіршіктіультрадыбыстық зерттеу
• гинеколог тексеруі (әйелдер үшін).
• стоматолог тексеруі
• отоларинголог тексеруін қамтиды

Егер Сізді трансплантация Орталығына жатқызса, мұнда Сізге ота алдында толық көлемде зерттеулер тағайындалады.

«Күтуқағазы» дегеніміз не және оған қалай кіргізеді?

«Күтуқағазы» - мүше ауыстыруға мұқтаж пациенттер тізімі. Оған қарсы көрсеткіштері жоқ пациенттер енгізіледі. «Күту қағазында» пациенттің көптеген көрсеткіштері көрсетіледі, HLA жүйесі бойынша тіндік типтендіру басты болып саналады (адам лейкоциттерінің антигендері, I класс антигендері, IIкласс антигендері, тіндік сәйкестiктiңминорлық (басты емес) антигендері). Компьютер барлық параметрлер бойынша «реципиент – донор» жұбын тандайды.

Жүректрансплантациясынадейiнбасқахирургиялықәрекеттерқажеттi ме?

Иә.Сiзге коронарография және оң жүрек бөлiмдерi мен өкпе күретамырының барлап байқауынан өтуіңіз қажет. Бұл жүрек қан тамырларының зақымдануын (немесе дәрежесін) анықтау үшiнжәне өкпе күретамырда систолалық қысымын өлшеу үшін қажет.

Жүрек трансплантациясына қарсы көрсеткіштер бар ма және олар қандай?

Ия, бар. Абсолюттік қарсы көрсеткіштер олар:

• қалыпты өкпе гипертензиясы
• белсендiинфекциялықпроцестер
• қайтымсызкөпорганды патология
• қатерліісіктер
• жүйелі аурулар
• психикалық аурулар, маскүнемдік, нашақорлық

Салыстырмалы (қайтымды) қарсы көрсеткіштер болып табылады:

• қантты диабет
• жұқпалы пневмония
• асқазанмен ұлтабаройық жарасы
• ми қанайналымының бұзылуы
• коронарлық күретамырлардың облитерияланған атеросклерозы.

Жүрек ауыстыруға қарсы көрсеткіштерді анықтаған кезде отаалдындағыөкпе гипертензия дәрежесiн бағалау ерекше орын алады.

Тінді типтендіру дегеніміз не?

Тінді типтендіру антиген деп аталатын қандағы ақуызды көрсететін, қан зерттеулерінен тұрады. Антиген жиынтықтары ата–ананын әрқайсысынан иеленеді және ағзаның барлық жасушаларында бар.

HLA зерттеуінде лейкоцитарлық антигендер анықталады, осыған байланысы Сізге донор іріктеп алынады.

Кросс-матч – ол әлеуетті донордың жасуша бетінде орналасқан, Сіздің қаныңыздағы антиденелердің және антигендердің деңгейін өлшеу. Теріс кросс-матч Сізге ауыстырылатын жүрекке антиденелердің болмауы. Оң кросс-матч әлеуетті донор жүрегіне қарсы антиденелердің табылуы және қабылдай алмайтын дағдарысының үлкен ықтималдығы.

Антиденелер – ол жат антигендергеағза реакциясы нәтижесінде өндірілетін ақуыззаттар. Мұндай антигендер қан құю, жүрек трансплантациялау, өз жүрек тіні ағзаға бөтен болып табылатын аурулар кезінде түсуі мүмкін.

Қан топтары. Гистоүйлесiмдiк антигендерiнен басқа донор мен реципиент арасында қан топтары бойынша сәйкестік болуы керек. Егер рецепиентте бірінші 0 (І) қан тобы болса, оған бірінші группадағы донор жүрегін трансплантация жасауға болады. Егер рецепиентте екінші А (ІІ) қан тобы болса, оған бірінші немесе екінші группадағы донор жүрегін трансплантация жасауға болады. Егер рецепиентте үшінші В (ІІІ) қан тобы болса, оған бірінші немесе үшінші группадағы донор жүрегін трансплантация жасауға болады. Егер рецепиентте төртінші АВ (ІV) қан тобы болса, оған кез келген группадағы донор жүрегін трансплантация жасауға болады.

Отаға дейін қаншалықты көп күтемін?

Сізге күту мерзімі жайлы ешкім ешқандай кепілдік бере алмайды. Сіз туралы бүкіл ақпарат компьютерге енгізіледі. Жүрек ауыстыру күту мерзімі бірнеше аптадан бірнеше жылға дейін болуы мүмкін. Көбіне қан тобына, антиденелердің болуына, иммунологиялық реактивтілікке байланысты. Бірақ бүгінгі күннін басты мәселесі – ол донорлық мүшелердің жетіспеушілігі. Осындай мәселе тек Ресейде ғана емес бүкіл әлемде орын алады.

Ауруханаға мен нені алуым қажет?

Сіз ауыстыратын киім алсаңыз болады – спорттық киім, халат, пижама, тәпішке, жеке гигиена үшін керек-жарақтар (ұстара міндетті түрде). Керекті ыдыс–аяқ алсаңыз болады: кружка, қасық, табақ. Қымбат заттарды, зергерлік бұйымдарды үйінізде қалдырғаңыз жөн. Жатқызған кезде жеке куәлігіңіз болу қажет.

Жатқызар алдында не істеуім қажет?

Егер Сіз жүрек ауыстыру үшін шақырылсаңыз, Сізге тамақтануға және су ішуге болмайды. Если Вы вызваны для пересадки сердца, Вам необходимо не принимать пищу и воду. Жақсырақ, үйде жуынып жіне қырыну керек(әсіресеерлерүшінота жасайтын зонасын).

Мені отаға щақырды. Менің әрекеттерім.

Ең бастысы – уайымдамау, бәрі жақсы болады деп толық сеніммен батылдық жинау. Сіздің әрекеттеріңіз асығыс болмауы тиіс. Ота жасар алдында Сізден қанныңжалпы талдауын алады немесе қосымша зерттеулер жүргізуі мүмкін, сонымен қатар Сізге ота жасамас бұрын қабылдайтын препараттар беріледі. Тазарғыш клизмадан кейін, сонымен қатар анестезиолог қаралуынан кейін Сізді операциялық бөліміне ауыстырады.

Ота қанша уақыт болады?

Ота ұзақтығы орташа шамамен 6 сағат.

Трансплантацияланған жүректіңқабылдамау дағдарысы дегеніміз не және оның қандай белгілері бар?

Трансплантацияланған жүректің қабылдамаусебебі ол донор мен рецепиент арасындағы антигендік айырмашылықтар. Қабылдамаудың бірнеше түрі болады:

· аса өткiр қабылдамау– бірінші минуттарда дамиды – қан айналымынын қалпына оралу сағатына дейін және оның себептері қан топтарының антиденелеріне бұрыннан болған антиденелердің болуы, HLA немесе эндотелий.

· жедел жасушалық қабылдамау– трансплантациядан кейін кез келген уақытта болуы мүмкін, бірақ көбіне бірінші 3 – 6 айда.Бұл миоцитолизбен аяқталатын лимфоцит және макрофагтармен инфильтрацияланатын Т–жасушалық жауап.Диагноз эндомиокардиалдық биопсия нәтижелері бойынша қойылады, ауыршылық стандарттық шәкілі бойынша бағаланады, жеңілден ауырлығы орташа мен ауырға дейін.

• жедел гуморальдық (тамырлы)– жүректрансплантациядан кейін бірінші күн–апталарында дамиды және оның пайда болуына Т-жасушаларға қарағанда, аса маңызды ол антиденелер ойнайды, әсірісе HLA антигендерге және донордың эндотелиалдық жасушаларына қарсы бағытталған аллоантиденелер.
• созылмалы қабылдамау – жүрек трансплантациядан кейін бір айдан сон дамиды. Механизмі толығымен түсініксіз, бірақ ол аллотану гуморалдық және жасушалық процесстерінің салдары болып табылады. Олкоронарлықкүретамырлардыңдиффузиялықатеросклерозыменкөрiнедi.

Қабылдамаубелгілеріболыптабылады:

• Мұндай қабылдамау кезеңінде кішкене дене күш жүктемесі кезінде немесе қимылсыз күйде ентігудісезіну
• әлсіздік, жүрек қағысын сезу және кей кезде қорқу сезімі
• қаралған кездедәрігерісінгенмойындырықтамырларды, кеңейтілгенбауырды,аяқтағыісінудібайқауымүмкін
• аускультация кезінде басылғанүндер, жүрекшыңдарындағысистолалық шу естіледі
• артериалыдық гипотония анықталады (қысымның төмендуі)
• диурездің төмендеуі (несеп нашар шығарылады)
• темпертура жоғарлауы, 38 – 39 градусқа дейін
• кеуденіңсолжағындаауырлықсезіну орын алуы мүмкін
• сезімауыстырмасбұрынғаұқсас болады.

Жүрек биопсиясы дегеніміз не?

Жүректің эндомиокардиалдық биопсиясы (ЭМБ) – трансплатанттың қабылдамау диагностикасының бүгінгі күнде жалғыз объективті тәсілі. Биопсия иммундыққақтығыстыңморфологиялықкөріністерінзерттеуге,оныңауырлығынжәнеиммуносупрессивтік терапия тиімділігінсенімдібағалауғамүмкіндікбереді, Сонымен қатар биоптатты инфекция және вирус болуына тексереді. Биопсияны жергілікті анестезиямен оң ішкі мойындырық күретамыры арқылы жасайды. Оң қарыншаның жоғарғы жағынан жене қарынша аралық арақабырғадан биоптаттарды алуға тырысады. Бұғана көк тамырнемесе сан көк тамырыарқылы қол жеткiзу мүмкiн. Биопсиядан кейін төсек режiмінсақтау, әсiресе егер оны сан көк тамыр арқылы орындаса.

Қабылдамау қалай емделеді?

Қабылдамау емі әдетте метилпреднизолонмен пульстерапиясына басталады, ол күніне 500 – 1000 мг мөлшерінде үш кун ішінде көктамырiшiлiк арқылыенгiзiледi.Сонымен қатар, негізгі иммуносупрессияны арттыруға болады. 80 – 90 % жағдайларды дағдарысты қойдыруға болады.

Еңбастысы - сабырлыболу. Және әр кезде есте болу тиіс – егер қал жағдай бір себеппен нашарласа жеедел түрде дәрігерге хабарласу керек. Емді ерте бастаса, мүшенің сақталынып қалу мүмкіндігі көбірек болады.

Отадан кейін келушілерді қабылдай аламба?

Ерте отадан кейін кезенде келушілерді қабылдамаған жөн, себебі Сіз иммуносупрессерлік терапия қабылдайсыз, және жұқтырмау үшін Сіз алдын алу шараларын сақтауыңыз керек. Кеш отадан кейін кезенде келушілерді қабылдауға болады, бірақ байқаулықпен. Қорғау маскасын Сіз ғана емес және барлық келушілерде киуі қажет.

Трансплантациядан кейін арнаулы диета сақтауым қажетпе?

Ия, қатаң диета қажет, әсіресе ерте отадан кейін кезенде.Сіздің қалыпты сезіну үшін диетаны қалған уақытта сақтауыңыз керек.Әсіресе дене салмағыңызды бағалау керек. Алдымен майлы, ұннан жасалған тағамдар, тәтті, қатты тұздалған, ашы және грейпфрут жемеуіңіз керек. Тағамтану витаминдер тұрғысынан әр түрлі болуы тиіс. Жүрек трансплантациясынан кейінгі диета жүрек қан тамырларының ауруы бар пациенттерге ұсынылатын диетаға ұқсайды.

Мені үйге қай кезде шығарады?

Барлығы Сізді қал жағдайыңызға байланысты. Орташа, бір айдан соң.

Үйге қайтар алдында менің не білуім керек?

Ең бастысы – өз өзіңізді күтіп дәрмектерді қабылдауға аса көніл бөлу – олардың қасиетің, мөлшерін, қабылдау уақытын зерттеу. Сіз артериалдық қысымды өлшеуіңіз қажет, ішілген және бөлінген мөлшерлерін қадағалап, температураны өлшеуіңіз керек және қабылдамаудың барлық белгілерін білуіңіз керек. Есіңізде болсын: Сіз ары қарай өмір сүру үшін Сізге ота жасады. Толыққандыөмірсүріп, бірақсаналы болыңыз.